Dwuosobowa spółka z o.o. to konstrukcja, która często budzi kontrowersje w kontekście składek ZUS. Problem pojawia się, gdy ZUS kwestionuje istnienie rzeczywistego podziału wpływów w takiej spółce, zwłaszcza gdy mniejszościowy wspólnik posiada minimalny udział procentowy (np. 1-10%). W praktyce ZUS coraz częściej przygląda się takim strukturom, starając się ustalić, czy wspólnicy działają w spółce jako prawdziwi partnerzy biznesowi, czy też mniejszościowy wspólnik pełni funkcję „iluzoryczną”, co może prowadzić do uznania, że spółka faktycznie ma charakter jednoosobowy.
Kryteria oceny ZUS:
- Proporcja udziałów: W przypadku spółek z dysproporcją 99/1, ZUS szczególnie dokładnie analizuje, czy mniejszościowy wspólnik ma rzeczywisty wpływ na decyzje spółki. Nawet jednak przy udziale 10% może dojść do zakwestionowania, jeżeli mniejszościowy wspólnik nie angażuje się aktywnie w działalność firmy.
- Realny wpływ na spółkę: To kluczowy aspekt. Nawet przy niewielkim udziale procentowym (np. 1%), jeżeli mniejszościowy wspólnik realnie współpracuje, podejmuje decyzje i kontroluje pewne obszary działalności, istnieje szansa na obronę przed ZUS.
- Umowa spółki: Istotne jest, aby mniejszościowy wspólnik miał zagwarantowane realne prawa (np. możliwość blokowania kluczowych decyzji, wymóg jednomyślności w pewnych kwestiach).
Proporcja udziałów
Nie ma jednoznacznie „bezpiecznego” poziomu procentowego udziałów, który gwarantowałby spokój ze strony ZUS, jednak struktury bliższe 75/25 czy 74/26 mogą być bardziej bezpieczne. Poniżej 10%, zwłaszcza w sytuacjach 99/1, pojawia się znacznie większe ryzyko, że ZUS uzna takiego wspólnika za iluzorycznego.
Wytyczne dotyczące zabezpieczeń:
- Udział procentowy: Struktury 90/10 mogą być uznane za zbyt ryzykowne, zwłaszcza gdy mniejszościowy wspólnik nie wykazuje aktywności. Zaleca się proporcję bliższą 10-15%, aby mniejszościowy wspólnik miał realny wpływ.
- Uprawnienia mniejszościowego wspólnika: Dobrze jest zagwarantować mniejszościowemu wspólnikowi pewne prawa decyzyjne, np. wymóg większości kwalifikowanej lub jednomyślności przy ważnych decyzjach, takich jak zmiana umowy spółki czy wybór zarządu.
- Aktywność w spółce: Mniejszościowy wspólnik powinien być aktywny, uczestniczyć w zgromadzeniach wspólników, podejmować decyzje, przeglądać dokumenty i zadawać pytania zarządowi.
- Wzajemne relacje: Jeżeli mniejszościowy wspólnik jest członkiem rodziny większościowego wspólnika (np. małżonkiem), ZUS może bliżej przyjrzeć się strukturze i wymagać dowodów rzeczywistego wpływu mniejszościowego wspólnika.
Umowa o pracę
Umowa o pracę z wspólnikiem w dwuosobowej spółce z o.o. może być problematyczna, jeżeli ZUS uzna, że wspólnik jest iluzoryczny. Z przeważającej części orzecznictwa możemy dowiedzieć się, że z uwagi na brak podległości jednoosobowy wspólnik nie może być zatrudniony w spółce na umowie o pracę. Pogląd ten przenosi się również na spółkę dwuosobową, w sytuacji w której do czynienia mamy ze wspólnikiem iluzorycznym. Co z tym idzie Co z tym idzie, zatrudnienie wspólnika na umowie o pracę w spółce z o.o. może wiązać się z ryzykiem zakwestionowania takiej umowy przez ZUS, jeśli organy kontrolne uznają, że wspólnik nie wykonuje rzeczywistej pracy na rzecz spółki, a umowa ma jedynie na celu obniżenie obciążeń składkowych lub uzyskanie innych korzyści podatkowych. W takiej sytuacji, zaleca się dokładne udokumentowanie wykonywanych obowiązków oraz rzeczywistej współpracy wspólnika ze spółką, aby zminimalizować ryzyko ewentualnych konsekwencji prawnych i finansowych.
W kontekście sporów związanych z dwuosobowymi spółkami z o.o. i interpretacją ZUS dotyczącą „niemal jedynego wspólnika” oraz „iluzorycznego wspólnika”, istotny jest wyrok Sądu Najwyższego (sygnatura akt: II UZP 8/23), który uznał, że wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. posiadający 99 proc. udziałów nie podlega ubezpieczeniom społecznym na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej.
Podsumowanie
Aby zabezpieczyć dwuosobową spółkę z o.o. przed zakwestionowaniem jej przez ZUS, należy zadbać o:
- Odpowiedni udział procentowy dla mniejszościowego wspólnika (najlepiej bliżej 10-15%).
- Gwarancję realnych uprawnień decyzyjnych dla mniejszościowego wspólnika.
- Aktywne zaangażowanie wspólnika w funkcjonowanie spółki.
- Unikanie skrajnych dysproporcji (np. 99/1), które mogą być postrzegane jako ryzykowne.
Każda sytuacja wymaga indywidualnej analizy, jednak te kroki mogą zmniejszyć ryzyko interwencji ZUS i związanych z tym komplikacji.
Zapraszamy do kontaktu!
Jeśli jesteś przedsiębiorcą i chcesz dowiedzieć się więcej o możliwościach, jakie daje Ci audyt prawny twojej firmy lub jako osoba fizyczna potrzebujesz pomocy pomocy prawnej, ,skontaktuj się z naszą kancelarią z siedzibą w Krakowie. Nasz zespół jest gotowy, aby Ci pomóc!
