W celu uzyskania ochrony ubezpieczeniowej, szczególnie praw do świadczeń związanych z macierzyństwem nierzadko zdarza się sytuacja, w której następuje zmiana formy zatrudnienia z umowy B2B na umowę o pracę. Od lat jednak takie działanie budzi wątpliwości ZUS, który może podejrzewać, że jej celem jest jedynie uzyskanie wyższych świadczeń kosztem innych uczestników systemu ubezpieczeń społecznych.
Znanym orzeczeniem dopuszczającym zmianę umowy B2B na umowę o pracę jest wyrok SN z 6 lutego 2006 r. (sygn. akt I UK 61/06) stwierdzający, że samo zawarcie umowy o pracę w okresie ciąży, nawet w przypadku, gdy głównym celem byłoby uzyskanie zasiłku macierzyńskiego, nie jest naganne ani tym bardziej sprzeczne z prawem. Nie oznacza to jednak, że sama praca może być w tym wypadku pozorna lub dążyć do ominięcia prawa. Sam fakt świadomości pracodawcy, że pracownik lada dzień przestanie wykonywać swoje obowiązki nie świadczy o pozorności dopóki podjęto pracę w zamian, którą wypłacono wynagrodzenie.
Sądy wskazują na to, że dążenie kobiety ciężarnej do uzyskania ochrony ubezpieczeniowej nie jest samo w sobie sprzeczne z prawem. W postanowieniu z 24 kwietnia 2024 r. (II USK 128/23), Sąd odmówił przyjęcia skargi kasacyjnej ZUS, podkreślając, że takie działanie jest uzasadnione zarówno z osobistego, jak i społecznego punktu widzenia. Kluczowym elementem, który może decydować o legalności takiej zmiany, jest poziom wynagrodzenia.
Naruszenie zasad współżycia społecznego, które mogłoby uzasadnić negatywne działania ZUS, występuje jedynie w przypadku, gdy wynagrodzenie jest rażąco zawyżone, tj. przewyższa granicę płacy słusznej i sprawiedliwej, a przede wszystkim wkład pracy, i jest ustalane tuż przed przewidywanym zajściem ryzyka ubezpieczeniowego.
Aby obronić się przed zarzutami ZUS, wystarczy wykazać, że wynagrodzenie było na zbliżonym poziomie zarówno w umowie B2B, jak i umowie o pracę oraz że jest ono rynkowo uzasadnione. W takiej sytuacji zmiana formy zatrudnienia powinna być uznana za w pełni zgodną z prawem, co zapewnia pracownikowi niezbędną ochronę ubezpieczeniową, a jednocześnie nie narusza zasad współżycia społecznego.
Przedsiębiorcy powinni pamiętać, że decyzja o zmianie formy zatrudnienia musi być dobrze przemyślana i odpowiednio udokumentowana, aby uniknąć ewentualnych problemów z ZUS. Warto skonsultować takie działania z prawnikiem, aby mieć pewność, że wszystkie formalności zostały spełnione, a ryzyko zakwestionowania umowy przez ZUS zostało zminimalizowane.
